KANSA YA UTUMBO MPANA, DALILI NA JINSI YA KUJIKINGA NAYO

Loading...

Saratani ya utumbo mpana kwa lugha ya kitaalamu inaitwa 'colon cancer' au 'colorectal cancer' ambayo ni moja ya saratani zinazosumbua zaidi baada ya saratani ya matiti na ile ya shingo ya kizazi. 

Aina hii ya kansa huathiri utumbo mpana na eneo la mwisho la utumbo mpana linaloitwa rectum.

'Colorectal cancer' hutokea baada ya kusambaa kwenye utumbo mpana na eneo la mwisho la utumbo mpana, lakini ikiwa saratani hiyo itapatikana kwenye utumbo mpana pekee itaitwa colon cancer au bowel cancer kwa lugha ya kitaalamu. 

Utumbo mpana ama 'colon' kwa jina lingine 'large intestine' ni sehemu ya mmeng’enyo wa chakula inayopatikana baada ya utumbo mwembamba. Urefu wake ni mita karibu 1.5.

Katika kuuangaia utumbo mpana, tunapata kuwa umegawanyika katika maeneo kadhaa kama 'apendix', eneo la mwanzo, eneo la kati na eneo la mwisho. 

Utumbo mpana umetengenezwa kwa kuta mbili za tishu ambazo zinasaidia katika ufyonzaji wa virutubisho na maji na kisha uchafu kuhifadhiwa kwa muda kwenye sehemu ya rectum na kisha kutolewa nje ukiwa kinyesi. 

Mwanzo wa saratani ya utumbo mpana ni vimbe ndogondogo zisizo saratani ambazo tayartibu huanza kujitengeneza kwenye utumbo na baadaye kuanza kugeuka kuwa seli za saratani. 

Kulingana na takwimu, tatizo la aina hii ya saratani linazidi kuongezeka kila kukicha huku asilimia 5 tu ya wagonjwa wakiwa wamerithi tatizo hilo. 

Mtu anaweza kujiuliza je kuna maumivu yoyote yanayotokea ukiwa na saratani ya utumbo mpana? Baadhi ya watu wenye saratani ya utumbo mpana hupata dalili za maumivu kwenye tumbo, tumbo kujaa gesi na mwili kutokuwa timamu na kadiri tatizo linavyokuwa la muda mrefu zaidi ndivyo ukali wa maumivu unavyoongezeka zaidi.

Dalili kuu za saratani ya utumbo mpana ni:

a. Kupata choo chenye damu ama choo cheusi na chenye nta 
b. Mwili kuchoka sana kila mara 
c. Kicheuchefu na kutapika mara kwa mara 
d. Kukosa hamu ya kula na mwili kupungua uzito ghafla 
e. Mwili kuishiwa damu (anemia)
f. Macho na ngozi kuwa na rangi ya manjano (jaundice)

Uwezekano wa mtu kupata ugonjwa wa Saratani ya Utumbo Mpana kwa mujibu wa wataalmu ni kuishi katika mazingira hatarishi na mtindo wa maisha. 

Ulaji wa lishe lisilofaa hasa vyakula viliyosindikwa na kuchakatwa sana kiwandani, mfano nyama za makopo, mafuta yaliyochemshwa sana kiwandani na kuwekewa hydrogen, vyakula vilivyokaushwa kwa mafuta kunahusiskwa na saratani ya utumbo mpana. 

Watu wenye umri mkubwa kuanzia miaka ya 50 wapo kwenye hatari zaidi ya kuupata ugonjwa huu lakini katika miaka ya karibuni idadi ya watu wenye umri mdogo wanaougua ugonjwa huu inazidi kuwa kubwa. 

Wengine katika hatari ya kupatwa na aina hii ya saratani ni: 

Watu wenye uzito mkubwa na wenye vitambi, wanaoishi maisha ya kizembe pasipo na ratiba ya kufanya mazoezi na kushugulisha mwili, matumizi makubwa ya pombe hasa kwa watu wazima na wenye umri mkubwa, uvutaji sigara na tumbaku, wagonjwa waliowahi kuugua magonjwa ya mfumo wa chakula kwa kipindi cha nyuma, wenye kisukari. 

Vilevile watu wanaofanya kazi kwenye maeneo yenye kemikali sababishi za saratani mfano kwenye mitambo ya mionzi na viwandani wapo katika hatari hiyo. 

Lakini habari njema ni kwamba saratani ya utumbo mpana inaweza kutibika na kupona kabisa endapo itagundulika mapema. 

Uzingatiaji wa lishe bora na kufuata maagizo ya daktari pia kunaweza kumwepusha mtu na kuenea kwa saratani ikiwa imeingia mwilini.

Na Paskali Joseph.

.

.

Una maoni? Una habari ambayo ungependa tuichapishe? Tuma ujumbe kwa mhariri mkuu:dundiikaonline@gmail.com.